Giữa những ngọn núi trùng điệp và những bản làng bình yên của xã Muổi Nọi, xã Bình Thuận, tỉnh Sơn La, một luồng sinh khí mới đang dần lan tỏa. Không phải là công nghệ xa lạ hay những mô hình cao siêu – đó là biogas, một giải pháp tưởng chừng đơn giản nhưng lại mang theo nhiều kỳ vọng về một tương lai xanh – sạch – bền vững cho bà con nông dân nơi đây.

Trong khuôn khổ Dự án "Giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực nông lâm nghiệp vùng núi Tây Bắc – giai đoạn 2", do Trung tâm Phát triển Nông thôn Bền vững (SRD) thực hiện, mô hình hầm biogas để xử lý phụ phẩm nông nghiệp theo nguyên tắc tuần hoàn đã chính thức được áp dụng tại 4 xã dự án. Mục tiêu của mô hình không chỉ là xử lý chất thải chăn nuôi, mà còn biến rác thải thành tài nguyên, năng lượng phục vụ cuộc sống.

Trong tổng số 29 hộ dân đăng ký, đến nay đã có 28 hộ hoàn thiện việc xây dựng và sử dụng hầm biogas ngay tại nhà. Nhìn những ống dẫn khí nối liền từ hầm tới bếp, ánh lửa xanh nhè nhẹ bập bùng trong gian bếp mỗi chiều, ai cũng thấy rõ: đây không chỉ là một công trình kỹ thuật – mà đó còn là niềm vui, là sự an tâm của người nông dân.

Sau quá trình áp dụng và sử dụng hầm biogas, các gia đình đều chia sẻ rằng chi phí cho chất đốt truyền thống mà gia đình đã sử dụng trước đây giảm đáng kể, môi trường sống sạch hơn, ruộng vườn tươi tốt hơn. Đây là một bước tiến nhỏ nhưng mang ý nghĩa vô cùng lớn, góp phần trực tiếp vào việc ứng phó với biến đổi khí hậu đồng thời là nền tảng vững chắc để xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.

“Trước kia đun bếp củi khói mù mịt, lại tốn thời gian, giờ thì chỉ cần bật van là có khí đun nấu. Nhà cửa sạch hơn, không còn mùi phân thải quanh chuồng trại. Lợi cả đôi đường!” – anh Lường Văn Công, một hộ dân tại xã Muổi Nọi chia sẻ.

Hầm biogas giúp xử lý phân thải từ chăn nuôi một cách triệt để. Thay vì xả phân trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm, chất thải giờ đây được quản lý và thu gom vào hầm xử lý. Sau khi phân hủy, chất thải tạo ra khí đốt sạch dùng cho sinh hoạt, đồng thời cho ra bã thải, nước thải đã qua xử lý để người dân pha loãng và phun tưới lại cho cây trồng. Đây là một thay đổi quan trọng trong mô hình của dự án, thể hiện sự tuần hoàn khép kín khi tận dụng mọi nguồn nguyên liệu đầu ra để tái sử dụng, hạn chế ô nhiễm môi trường.

Để mô hình đi vào thực tiễn, dự án đã tổ chức các buổi tập huấn thực hành cụ thể, dễ hiểu, hướng dẫn người dân cách xây dựng, bảo dưỡng và sử dụng hầm biogas hiệu quả. Dự án cũng hỗ trợ vật tư thiết yếu, giúp người dân giảm áp lực tài chính. 

Không chỉ hỗ trợ kỹ thuật, mô hình còn tạo ra sự thay đổi trong tư duy sản xuất – từ xử lý chất thải bị động sang chủ động tái sử dụng tài nguyên, từ "bỏ đi" thành "đem lại giá trị".

Trong thời gian tới, dự án sẽ tiếp tục khảo sát và hỗ trợ các gia đình áp dụng mô hình này, đồng thời mở rộng truyền thông tới cộng đồng để nhân rộng mô hình. Kỳ vọng rằng, từ 28 hộ đã áp dụng, những ngọn lửa xanh sẽ lan tỏa đến từng bản làng, từng gian bếp của bà con nông dân nơi vùng cao Sơn La.